Jón Dan

JonDan.is

Hver er mađurinn Fyrir mitt minni Minningabrot Af öđrum toga Fjölskyldufréttir/Fami...

Jón Daníelsson
Gráskeggur úr Hrútafirđi

Unglingavinna

Tćplega 15 ára gamall sonur minn sótti ekki um unglingavinnu hjá Reykjavíkurborg í sumar og vildi heldur ekki vinna sér inn 20 ţúsund á mánuđi međ ţví ađ bera úr Fréttablađiđ. Hann taldi sig eiga nóg inni á debetkortinu sínu og sagđist fremur vilja einbeita sér ađ fótboltanum ?full time?. Ţetta varđ til ţess ađ ég rifjađi upp ?unglingavinnuna? mína sumariđ sem ég var 14 ára.

Ţetta var sumariđ 1963 og eftir ađ hafa rćktađ tún, byggt fjárhús og fjós yfir búpeninginn var nú ţar komiđ í uppbyggingaráćtlun föđur míns ađ hann vildi byggja íbúđarhús. Ég fermdist ţetta vor og var ţar međ kominn í fullorđinna manna tölu. Sjálfur merkti ég ekki stóran mun frá fyrri sumrum, nema ef vera skyldi ađ mér var nú fullkomlega treyst fyrir dráttarvélum, jafnvel viđ erfiđustu ađstćđur.

Íbúđarhús er nokkuđ flóknari framkvćmd en gripahús eđa hlöđur. Viđ hófumst handa strax um voriđ. Milli ţess sem viđ pabbi tókum á móti lömbum, komum ţeim á spena og stíuđum af ţćr lambćr sem af ýmsum ástćđum ţurfti ađ stía af, strengdum viđ snúrur og tókum rétt horn í grunninum. Svo var slegiđ upp og byrjađ ađ steypa.

Eftir sauđburđ ţurfti ađ marka lömb og síđan ađ rýja ćrnar og reka á fjall. Viđ bárum líka á tún og innan tíđar var komiđ ađ heyskap. En alltaf var hver laus stund gripin í húsbygginguna.

Ég hygg ađ ţađ láti nćrri ađ ég hafi ţetta sumar byrjađ vinnudaginn milli átta og níu á morgnana. Ef ég man rétt unnum viđ sjaldnast lengur en til ellefu á kvöldin. Og eftir megni vildi pabbi gefa frí á sunnudögum. Sjálfur gat hann ţó yfirleitt ekki stillt sig um ađ ţoka byggingunni áfram og samvisku minnar vegna gat ég ekki setiđ alveg hjá. Kannski langađi mig ađ liggja í leti og lesa bók, en áđur en ég vissi af var ég kominn út til ađ gá ađ hvađ pabbi vćri ađ fást viđ. Iđulega var hann ađ bisast aleinn viđ eitthvađ sem í rauninni ţurfti tvo til.

Suma sunnudaga ţurfti líka ađ bjarga heyi. Ţá var unniđ svo lengi sem ţurfti. Ţegar verkinu var lokiđ klukkan 2, 3 eđa 4 um nóttina, sagđi pabbi ćvinlega sama brandarann: ?Jćja piltar. Nú sofum viđ út í fyrramáliđ. Hreyfum okkur ekki fyrir sex.? Einhvern tíma spurđi ég hann um ţennan brandara og ţá kom í ljós ađ upphaflega var ţetta ekki brandari, heldur hafđi pabbi ţetta eftir bónda sem hafđi raunverulega taliđ sig vera ađ verđlauna vinnumenn sína fyrir hálfri eđa kannski heilli öld.

Séra Ţorgrímur prestur, yngsti bróđir minn (sem sumariđ 1963 var ađ ţroskast í móđurkviđi), sagđi ţessa skemmtisögu af pabba í útfararrćđu sinni. Ég minnist ţess reyndar ekki öđru sinni ađ hafa heyrt hlátur glymja í kirkju viđ jarđarför, hvorki fyrr né síđar. En ţetta var vel til fundiđ hjá Ţorgrími og sannar líka fyrir mér ađ pabbi hélt áfram ţessum stađalfrasa sínum löngu eftir ađ ég var farinn ađ heiman.

Vinnudagurinn var langur. En verkin voru afar miserfiđ. Skemmtilegast ţótti mér ađ sitja á dráttarvél og slá, rifja, múga, ýta eđa moka fullţurrkuđu heyi upp á heyvagn eđa vörubílspall. Ilmur af nýslegnu heyi, hálfţurrkuđu heyi eđa fullţurrkađri töđu er óviđjafnanlegur.

Erfiđast ? og um leiđ trúlega leiđinlegast ? var ađ keyra hjólbörur fullar af steinsteypu upp á efri hćđ hússins. Ţetta var gert ţannig ađ frá jörđu og upp á steypumótin (um 2,5 metra hćđ) var lögđ skábraut í tvennu lagi, líkt og stigi međ stigapalli milli hćđa. Utanvert beggja vegna voru negldir tréklossar til viđspyrnu fyrir fćturna, en í miđjunni var brautin rennislétt til ađ hjólbörurnar gćtu runniđ áfram án fyrirstöđu. Hallinn var hvorki mćldur né reiknađur af neinum verkfrćđingum, heldur gilti hér smiđsaugađ eitt.

Neđri hluti brautarinnar var lengri, enda var hćgt ađ taka gott tillhlaup áđur en lagt var í hann. Efri hlutann ţurfti mađur hins vegar ađ fara á vöđvaaflinu einu saman. Eftir ađ upp var komiđ, ţurfti svo ekki annađ en ađ halda hjólbörunum í jafnvćgi á vinnupallinum, ţangađ til komiđ var ađ ţeim stađ ţar sem sturta skyldi í mótin, en ţađ ţurfti reyndar ađ gera af talsverđri nákvćmni, enda ekki vel séđ ađ steypan fćri fram hjá og ţar međ til spillis.

Steypudagar voru sérstakir dagar. Ţá voru allir kallađir til, sem vettlingi gátu valdiđ. Nágrannar komu allir sem einn. Allir sem til náđist voru ráđnir í vinnu á steypudögum. En ţó ekki konur. Kvenfólkiđ var inni í bć og átti ţar trúlega ekki náđugan dag. Inga systir mín varđ 10 ára ţetta sumar. Ég ţarf ađ spyrja hana viđ tćkifćri hvernig hún, mamma og Sigga frćnka hafi eiginlega fariđ ađ ţví ađ matreiđa kjöt og kartöflur ofan í 20 banhungrađa karlmenn međ einungis eina eldavél og fáeina litla potta til ráđstöfunar.

Ef ég man rétt, var ég ţó aldrei látinn keyra steypuhjólbörur upp rampinn allan daginn. A.m.k. tvö önnur hlutverk voru í bođi. Í samanburđi viđ hjólbörurnar mátti ţađ heita hvíld ađ taka sementspoka úr stćđunni, skera hann í miđju og hella úr honum í hrćrivélina. Síđast en ekki síst ţurfti svo ađ setja réttan skammt af möl í hrćrivélina. Ţetta var nánast eins og ađ vera í fríi ? ţó ađ ţví frátöldu ađ mađur ţurfti ađ vera nákvćmur, bćđi taka nákvćmlega rétt magn í skófluna (međ ţví keyra traktorinn af nákvćmlega hćfilegu afli og stinga skóflunni nákvćmlega á réttan stađ í malarhaugnum) og svo ţurfti auđvitađ ađ stöđva á hárnákvćmlega réttum stađ til ađ mölin fćri öll í kjaftinn á hrćrivélinni, ţegar sturtađ var, og ekki arđa fram hjá.

Fjórđi verkhlutinn var svo auđvitađ ađ ausa vatni í hrćrivélina. Stöku sinnum fékk ég ađ gera ţađ. Ţannig var mér međ ýmsu móti hlíft, enda var, ég eins og gömlu mennirnir sögđu, ?ekki nema óharđnađ unglingskvikindi?.

Ţannig leiđ fermingarsumariđ mitt.

Hálfpartinn ţótti mér ástćđa til ađ segja ungum syni mínum ţessa sögu fyrir fáeinum dögum. Hann hlustađi furđu ţolinmóđur og sagđi svo:

?Ţetta er ekki svona núna, pabbi. Fornöldin er löngu liđin.?

Til baka